1863 წელს რეპინს აუსრულდა სანატრელი ოცნება. მან მოახერხა გარკვეული თანხის შეგროვება და გაემგზავრა პეტერბურგში, რომ ჩაებარებინა სამხატვრო აკადემიაში. აკადემიაში ჩაბარებამდე იგი მოხვდა სამხატვრო სკოლაში, სადაც შეხვდა თავის მეგობარს და მასწავლებელს ი. ნ. კრამსკოის. 1864 წელს რეპინი მიიღეს სამხატვრო აკადემიაში, სადაც იგი იწყებს მუშაობას აკადემიურ კომპოზიციებზე და იღებს ამაში ჯილდოებს. ერთ-ერთი ყველაზე კარგი ნამუშევარი იყო სურათი, რომელიც დაჯილდოვდა დიდი ოქროს მედლით. სურათის სახელწოდებაა “იაირის ქალიშვილის მკვდრეთით აღდგომა”. ამ ჯილდოს გარდა რეპინმა მიიღო უფლება საზღვარგარეთ მივლინებისა. რეპინი დიდი ხნის განმავლობაში იკავებდა თავს ამ სურათზე მუშაობის დაწყებისგან. თავის აკადემიურ პროგრამაში მას უნდა გამოეხატა ევანგელეიში აღწერილი აღდგომის სასწაული. ამ სიუჟეტმა ვერ შეძლო მაშინვე ახალგაზრდა რეალისტის დატყვევება. დამახასიათებელია, რომ რეპინმა იპოვა ამ სიუჟეტისადმი მიდგომა მხოლოდ მას შემდეგ, რაც დაუბრუნდა თავის ბავშვობის მოგონებებს. გაიხსენა ბავშვობიდან ერთ-ერთი ეპიზოდი, მისი დის, უსტის, სიკვდილი, ის ბნელი ოთახი, სადაც იყო დასვენებული მისი გარდაცვლილი და, კვლავ იგრძნო ის დარდი და ნაღველი, რომელმაც დაიპყრო მისი გული. ამ მწარე დანაკლისით არის გაჟღენთილი მთელი სურათი. ქრისტე და ნახატის სხვა გმირები - უბრალო ხალხია თავიანთი ადამიანური გრძნობებით. მხატვრის მიერ ნათლად არის გამოკვეთილი მათი მოლოდინით დაძაბული სახეები. მთავარი მოქმედი პირები გამოსახულნი არიან ნახატის მარცხენა მხარეს და განათებულნი სანთლების შუქით. ქრისტე დგას მიცვალებულის თავთან. მისი სახის მკაცრი გამომეტყველება, ლურჯ სამოსელში გახვეული სხეულის მკაფიო გამოსახულება იწვევს მაყურებელში საზეიმო ვითარების შეგრძნებას. მუქ ფერებშია გადმოცემული ნახევრადბნელი ოთახი, რომლიდანაც აღმოცენდებიან ნახატის გმირების სხეულები. სანთლების ყვითელი შუქი ერევა ოთახის სიბნელეს და ანიჭებს ნახატს უფრო მეტ დაძაბულობას. 1871-1872 წლებში რეპინი მუშაობს დიდ ჯგუფურ ნახატზე “სლავიანური ბაზარი”. ამჟამად ეს ნახატი ამშვენებს კონსერვატორიის დიდ დარბაზს. მაგრამ სიმწიფის ყველაზე დიდი გამოცდა, რომელიც გადაიტანა რეპინმა, იყო “ბურლაკები ვოლგაზე”, შესრულებული 1870-1873 წლებში. ამჟამად ნახატი იმყოფება რუსულ მუზეუმში. მხატვრის მიერ სურათი ჩაფიქრებულ იქნა იმ შემთხვევის ზეგავლენის ქვეშ, როდესაც ის იმყოფებოდა ვოლგაზე და ნახა, როგორ მიათრევდნენ ბურლაკები თოკებით მიბმულ ბორანს. მზის სხივებისაგან გარუჯული სახეები ერთიანდება ერთ მუქ ლაქაში. განსაკუთრებით რეპინზე იმოქმედა ნაპირზე საზეიმოდ გამოწყობილი მოსეირნე ხალხსა და შრომით დაკოჟრილხელებიან ბურლაკებს შორის განსხვავებამ. მხატვარი გულისტკივილით უყურებდა მათს აუტანელ შრომას. ტილოზე გამოსახულია თერთმეტი ფიგურა, ეს თერთმეტი თვითმყოფადი ადამიანი, რომელთაც თან დაჰქონდთ ხალხური სიბრძნე, გოლიათური ძალა, სიკეთე და სიმკაცრე. უნდა დაუკვირდე თითოეული მათგანის გამომეტყველებას, რათა მიხვდე მათს მკაფიო ინდივიდუალურობას. აღნიშნულ ნახატზე მუშაობისას მხატვარს განსაკუთრებული ძალით დაეტყო მუზის ზემოქმედება. მან შექმნა მრავალი ესკიზი და ჩანახატი და მხოლოდ ამის შემდეგ შეუდგა ნახატზე მუშაობას. რეპინი კვლავ და კვლავ უბრუნდება ტილოს, ეჭვებს ცვლის წარმატების სიხარული, რომელსაც ენაცვლება წარუმატებლობის წუთები. თავდაპირველად ნახატის უხეშობა და სიღარიბე კრიტიკოსებსა და ხალხში იწვევს სხვადასხვა გრძნობებსა და ემოციებს. მაგრამ შემდგომში ყველა მოწინავე ღირსეულმა ადამიანმა ხელოვნების ეს ნიმუში სრულყოფილად შეაფასა და მხატვრის პირველ საუკეთესო დამოუკიდებელ ნამუშევრად აღიარა. რეპინს დიდი ხნის განმავლობაში უნდოდა საზღვარგარეთ გამგზავრება.1873 წლის მაისში ის მიდის სამოგზაუროდ ავსტრიასა და იტალიაში. პარიზში ცხოვრების პერიოდში იგი ეცნობა მე–17 საუკუნის ე. წ. „აღორძინების“ პერიოდის მხატვრებს. 1875 წელს რეპინმა შექმნა ნახატი “პარიზის ყავა”, რომელიც იმყოფება საზვარგარეთ. 1876 წელს დახატა სურათი “სადკო”, რომელიც იმყოფება რუსულ მუზეუმში. მაგრამ ნამუშევრებად, რომლებიც მეტყველებენ რეპინის შემოქმედებით ზრდაზე, ითვლება “ებრაელი ლოცვისას“ (შეიქმნა 1875 წელს და ინახება ტრეტიაკოვსკის გალერეაში) და „მეთევზე გოგონა“ (1874 წ. ირკუტსკის მხატვრული მუზეუმი). რეპინი ეცნობოდა პარიზსა და ვიოლში სავიცკისა, პოლინოვისა და სხვა რუსი მხატვრების მიერ, დახატულ პეიზაჟების ეტიუდებს და ეუფლებოდა ფერწერის ხელოვნებას. საზღვარგარეთ ყოფნის პერიოდში რეპინმა აგრეთვე შექმნა შემდეგი ნახატები:

“ცხენი ქვების შესაგროვებლად“ (სარატოვის ხელოვნების მუზეუმი)

“წისქვვილი” (ნახატის ადგილსამყოფელი უცნობია)“პარიზის განაპირას” (კიროვის ხელოვნების მუზეუმი)“გზა მონმარტრისაკენ” (ტრეტიაკოვსკის გალერეა)რეპინის უაღრესად მნიშვნელოვანი ნაწარმოები – “სოფია ალექსეევნა ნოვოდევიჩის მონასტერში” – რუსეთის ისტორიიდან ერთ–ერთ ეპიზოდს ეძღვნება. ეს ნახატი შეიქმნა1898 წელს, მაგრამ საზოგადოების წინაშე წარსდგა 1899 წელს (ინახება ტრეტიაკოვსკის გალერეაში).მეფის ასულმა, სოფიამ, რეპინის ყურადღება მიიბყრო ხასიათის სიმტკიცით, უცნაური საქციელით და ამასთან ერთად განათლებისაკენ დიდი მიდრეკილებით, იმ ეპოქის სახელმწიფოს მმართველობის უნარით და უხეში მამაკაცური ძალით. რეპინის ბევრი თანამედროვე ისტორიკოსი ინტერესდება სოფიათი, როგორც თავისებურებებით გამორჩეული ისტორიული პიროვნებით. როდესაც ეს ნახატი იქმნებოდა, რეპინი ცხოვრობდა მოსკოვში. იგი გულდასმით ათვალიერებდა ქანდაკებებს და მათგან სწავლობდა წარსულისაგან ცოცხლად შემორჩენილ სიძველეებს, რომლებმაც მას უკარნახეს შეექმნა ნახატის გმირის სახე, იმ მდგომარეობიდან გამომდინარე, რომელშიც იგი იმყოფებოდა. სოფიას რეპინი ხატავდა რამდენიმე მოდელიდან, მაგრამ არცერთ მათგანს სრულყოფილად არ განუსაზღრავს მეფის ასულის სახე. იმ ადამიანების სახის ნაკვთები, რომელნიც პოზირებდნენ რეპინთან, მხატვარი აერთებდა სოფიასა და მისი ძმის, პეტრე I-ის, სახის ნაკვთებს. ამან მისცა რეპინს საშუალება მიეღწია ნახატისათვის სიცოცხლის შთაბერვისა და ამასთან ერთად ისტორიული სინამდვილის გამოხატვისა. რეპინმა დახატა სოფია ნოვოდევიჩის მონასტრის ერთ-ერთი ოთახის ფონზე, სადაც იგი ერთი წლის წინ გამოკეტა პეტრე I-მა.პეტრე I სასტიკად გაუსწორდა მსროლელებს, რომლებსაც უნდოდათ მისი მოკვლა. ახალგაზრდა მეფე გულმოდგინედ იკვლევდა შეთქმულების ხლართებს და დაკითხვისას სასტიკად აწამებდა სოფიას მომხრეებს. სურათზე სოფია ნაჩვენებია იმ მომენტში, როდესაც იგი ხვდება, რომ მთლიანად იმსხვრევა მისი იმედები. სარკმელში მოჩანს ამაღლებული მსროლელი. შეთქმულება გახსნილია, ბოროტი ჩანაფიქრები მეფის ასულისა განწირულია დასაღუპავად. სოფია ისევ ენერგიით სავსეა, მაგრამ მძვინვარე, როგორც გალიაში გამომწყვდეული ვეფხვი. სოფია გამოსახულია ნახატის შუაგულში მთელ სიმაღლეზე. იგი დგას, მაგიდაზე დაყრდნობილი და მკერდზე ხელგადაჯვარედინებული. მზერა სივრცეზე აქვს მიპყრობილი, თმები გაწეწილი, ხოლო სახის კუნთები დაძაბული. მაგიდაზე დევს გადაშლილი წიგნი, სანთელი და ბუმბულები. შესაძლებელია, რომ ერთი წუთის წინ სოფია იჯდა, შემდეგ სწრაფად წამოდგა ადგილიდან, მკვეთრი მოძრაობით გვერდზე გასწია სკამი და გაქვავდა გაუნძრეველ პოზაში, თითქოს ამით უნდა შეეკავებინა მოზღვავებული ბოროტი ემოციები. ერთი შეხედვით, თვალწინ გვიდგება ნახატის გმირის ხასიათი: იგი ენერგიული, დიდებული და მკაცრი პიროვნებაა, მიუხედავად თავისი მძლავრი სხეულისა, ის სწრაფია მოძრაობაში. ნახატში გამოიკვეთა რეპინის შესანიშნავი ოსტატობა. ფანჯრიდან შემოსული მკრთალი შუქი, რომელიც აიძულებს ცივად იბრწყინოს მეფის ასულის მდიდრულმა სამოსელმა, სანთლების შუქთან შეჯახებისას იწვევს ცეცხლისფერ გამოსხივებებს. მხატვარი დამაჯერებლად გადმოგვცემს პატარა ბნელი ოთახის მოღუშულ ატმოსფეროს, მაგრამ ამის მიუხედავად, ოთახში მყოფი საგნები არ კარგავენ მკაფიოებას. ილია ეფიმის ძე რეპინი თავის თავს თვლიდა 60-ანი წლების ისტორიული ფერწერის მხატვრად. თავისი შემოქმედებითი ცხოვრების განმავლობაში, მან შექმნა უამრავი საუკეთესო ნამუშევარი. 1894-1907 წლებში რეპინი მოღვაწეობდა სამხატვრო აკადემიაში (1898-1899 წლებში იგი იყო აკადემიის რექტორი) და ასწავლიდა ისეთ გამოჩენილ მხატვრებს, როგორებიც იყვნენ ი. იბროცკი, ი. გრაბარი, დ. კორდოვსკი და მრავალი სხვა.1917 წლიდან რეპინი ცხოვრობდა ფინეთში, მაგრამ მას არ გაუწყვეტია კავშირი სამშობლოსთან და ოცნებობდა იქ დაბრუნებაზე. გარდაცვალების შემდეგ რეპინი დაკძალეს პენატში, სადაც იგი ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა. 1940 წელს იმავე ქალაქში გაიხსნა მემორიალური მუზეუმი. რეპინის მემორიალური მუზეუმი არის აგრეთვე მის სამშობლოში ქ. ჩუგუევში.